با شدت گرفتن عطش توسعه و عمران و ارزش افزوده بسیار بالا در احداث ساختمان های بلندمرتبه (به دلیل صرفه جویی در قیمت زمین) و عدم نظارت و کنترل کیفی مناسب از طرف معاونت شهرسازی شهرداریها، متاسفانه هر روز شاهد ریزش مرگبار برجهای تجاری و مسکونی در شهرها هستیم. متاسفانه در شهرهای ما، ایده «شهرفشرده» را مترادف با بلندمرتبه سازی در نظر می گیرند و شاهد چَرای جرثقیلهای عظیم الجثه در شهرها هستیم.
هر روز شاهد رشد قارچ گونه برج های مسکونی و تجاری بدون رعایت ضوابط عام حاکم بر ساختمان های بلند مرتبه از طرف افراد ساختمانچی (بساز و بفروش ها) هستیم.
این درحالی است که «ضوابط عام بلندمرتبه سازی در شهرهای ایران» در سال ۱۳۹۸ به کلیه شهرداریهای کشور از طرف سازمان شهرداریها و دهیاری کشور ابلاغ شده است. دیگر بر اساس این ضوابط، معاونت شهرسازی شهردارهای( مثل سابق)، نمی توانند بصورت سلیقهای در هر نقطه از شهر تراکم و مجوز بلند مرتبه سازی را صادر کنند.
در این بخشنامه، ساختمانهایی که بیش از ۸ طبقه داشته باشند (با احتساب طبقه همکف) ساختمان بلند مرتبه حساب میشود و یا اینکه اگر ارتفاع ساختمان از ۲۷ متر تجاوز کند، بلندمرتبه محسوب میشود.
این دستورالعمل باید در شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت اجرایی شود و معاونت شهرداری و بازرسی مسئول نظارت بر کیفیت و مکان احداث، ساختمانهای بیش از ۸ طبقه شناخته میشوند.
برای ارتقای کیفیت ساختمانهای بلندمرتبه و در راستای کاهش خطرپذیری، رعایت مسائل اکولوژیکی – محیط زیستی و همچنین رعایت ترافیک ایجاد شده از جانب ساختمانهای بلندمرتبه، لازم است قبل از احداث ساختمان، استعلامهایی از ارگانهای خدماتی از جمله، وزارت نیرو (آب، برق و گاز)، شورای اسلامی شهر برای کنترل تطابق نقشه قرارگیری ساختمانبلندمرتبه در پهنههای بلندمترتبه سازی و ارگانهای حکومتی و امنیتی (استانداری و شهرداری و مرکز آمار ایران) برای کاهش خطرپذیری ساختمان اخذ گردد. همچنین موافقت نهایی میراث فرهنگی برای رعایت حرایم ابنیه و آثارتاریخی ضروری است.
بر اساس دستورالعمل «مکانیابی مراکز حیاتی و حساس » شورای عالی معماری وشهرسازی، رعایت ملاحظات دفاعی و پدافند غیرعامل و همچنین رعایت «مبحث ۲۱ ساختمان» الزامی است. ضمنا ساختمانبلند مرتبه نمیتواند در حریم پروازی فرودگاه قرار گرفته باشد ولی متاسفانه این قانون نیز دراکثر شهرها نقض شده است.
در جدولی که در همین دستورالعمل ارئه شده است، حداقل مساحت قطعه در ساختمانهای بلند مرتبه باید ۱۵۰۰ مترمربع باشد و حداقل عرض معبر آن نیز ۳۰ متر تعیین شده است. لازم است در صدور مجوزها برای ساختمانهای بیش از ۸ مرتبه، شهرداری با حساسیت بیشتری بر روی رعایت ضوابط این بخشنامه از خود نشان دهند چرا که در اثر اهمال کاری ها و عدم کنترل دقیق مکان اجرای ساختمان های بلندمرتبه، صدمات جبران ناپذیری جانی ، روانی و مالی متوجه کشور خواهد کرد.
با بررسی محتویات طرح جامع مصوب شهر تبریز (ابلاغی سال۱۳۹۵) مشخص گردید که در سطح شهر تبریز ۷۲۷ ساختمان بلندمرتبه وجود دارد. اکثر این ساختمانهای در منطقه ۵ شهرداری (محلات باغمئشه و رشدیه) و منطقه ۱ شهرداری ( ولیعصر) و منطقه ۲ شهرداری ( شاه گؤلی و میرداماد) قرار گرفتهاند.
در شهر تبریز، ۶۶۹ ساختمان مسکونی بلندمرتبه وجود دارد (در وضع موجود) و ضرورت دارد که این ساختمانهای دائما و در هر شش ماه توسط ماموران فنی شهرداری کنترل کیفی و کنترل مقاومتی شوند. در شهرداری تبریز تنها ۲ نردبان بالای ۵۰ متری وجود دارد. یعنی حداکثر امداد رسانی، برای ساختمانها ۱۸ طبقه است. در حالی که در شهر تبریز ۱۱ برج بالای ۱۸ طبقه وجود دارد که اگر دچار حادثه و یا بحران شوند، تقریبا امدادرسانی برای این برجها غیرممکن خواهد بود.
کلام آخر اینکه، در احداث و صدور مجوز برای ساختمان های بلندمرتبه جدید که بیش از ۷ طبقه (با مساحت پارکینگ ۸ طبقه) ارتفاع دارند، ضوابط ابلاغی بلندمرتبه سازی عیناً کنترل و اجرا شود و حادثه تلخ «متروپل آبادان» باید برای شهرداریها آینه عبرتی باشد که به خاطر کم بودن درآمد شهرداریها، ضوابط معماری و برنامهریزی شهری (شهرسازی) برای رسیدن په پول بیشتر، زبرپا نگذاشته شود. نتیجتاً اینکه با دانش مدیریتی شهرسازی و معماری ۱۵ سال قبل نمی توان مسائل پیچیده و روز شهرها را حل نمود و بهتر است که افراد جوان با تخصص علوم شهری و با روحیه کاری بالا، جایگزین مدیران قبلی ناموفق در بدنه شهرسازی شهرداریها قرار بگیرند.
- نویسنده : دکتر علی آذر- استاد شهرسازی و معماری دانشگاه آزاد اسلامی
- منبع خبر : ملل پرس
